Naš novinski članak možete pročitati i na mađarskom jeziku.
Pre deset godina, 18. novembra 2015. godine, vlada Mađarske je odlučila da podrži strategiju regionalnog i privrednog razvoja mađarske zajednice u Vojvodini. To su u Budimpešti objavili Ištvan Pastor, pokojni predsednik Saveza vojvođanskih Mađara, idejni tvorac ovog programa, i Levente Mađar, tadašnji državni sekretar za ekonomsku diplomatiju pri ministarstvu spoljnih poslova i spoljne trgovine Mađarske. Dva meseca nakon toga, registrovana je Fondacija „Prosperitati”, osnovana radi sprovođenja ciljeva ove strategije, kao i upravljanja konkursima.
U sredu je dr Balint Pastor, predsednik SVM-a, objavio da je nakon deset meseci intenzivnog rada završen nacrt II Strategije regionalnog i privrednog razvoja mađarske zajednice u Vojvodini. Javna rasprava počeće u četvrtak, dajući svima priliku da u predstojeća dva meseca iznesu svoje mišljenje, daju predloge i formiraju konačnu verziju ovog dokumenta. Javna rasprava biće organizovana u onlajn formi do 20. januara 2026. godine, a od 1. decembra biće organizovane i rasprave o ovom dokumentu u Bečeju, Somboru, Subotici, Novom Sadu, Skorenovcu, Mužlji i Kanjiži. Nacrt ovog dokumenta je dostupan na veb-stranici SVM-a i Fondacije „Prosperitati”.
MTI/Arhivski snimak
Odlukom vlade Mađarske iz 2015. godine, bio je određen paket podrške u iznosu od 50 milijardi forinti. Tokom godina, iznos utvrđen u ovoj prvoj odluci vlade Mađarske je povećan, pa se prema sadašnjem rezimeu može reći da je tokom proteklih deset godina više od 16 hiljada zahteva dobilo podršku u oko 170 naselja. Iznos podrške dodeljene zahvaljujući podršci vladi Mađarske iznosi 31,534 milijarde dinara, a ukupna vrednost realizovanih projekata je 64,226 milijardi dinara.
Izuzetni rezultati ovog programa uključuju kupovinu 5.374 hektara poljoprivrednog zemljišta, kupovinu 1.341 novih seoskih kuća i pokretanje 667 novih preduzeća. Ovaj program je doprineo razvoju više od 2.233 preduzeća i više od 5.600 poljoprivrednih proizvođača, a program je obezbedio i egzistenciju za 12.500 zaposlenih. Njegova implementacija doprinela je dobrobiti za najmanje 50.000 vojvođanskih Mađara u njihovoj zemlji.
NAJVEĆI PREKOGRANIČNI PROGRAM
Fondacija „Prosperitati“ je do sada objavila ukupno 58 konkursa u 11 krugova prijave, u kategorijama poljoprivrede, turizma, kupovine seoskih kuća i razvoja poslovanja. U prvom i drugom razvojnom ciklusu do sada je primljeno ukupno 18.411 konkursnih prijava, od kojih je podržano 16.053.
Podaci takođe potvrđuju da je najveći broj prekograničnih investicija, koja su pokrenuta punim kapacitetom 2016. godine, otišlo u Vojvodinu zahvaljujući odlukama i podršci vlade Mađarske – sam strateški akcioni plan je završen do jeseni 2015. godine, koji je vlada Mađarske već u novembru usvojila i dodelila budžetski okvir za podršku ovim konkursima, pa su prvi konkursi objavljeni već krajem januara 2016. godine.
EGZISTENCIJALNA I POSLOVNA STABILNOST
Levente Mađar, parlamentarni državni sekretar ministarstva spoljnih poslova i spoljne trgovine Mađarske, ocenio je vojvođanski program ekonomskog razvoja koji je pokrenut pre deset godina izuzetno uspešnim. U svojoj video poruci, ovaj političar je istakao da su zahvaljujući ovoj inicijativi realizovane investicije u ukupnoj vrednosti od oko 200 milijardi forinti, odnosno od oko pola milijarde evra, što je značajno doprinelo društvenom i ekonomskom osnaživanju Mađara koji ovde žive.
„Pre deset godina, odlučili smo da prkosimo sudbini i da napravimo jedan veliki preokret u perspektivama stotina hiljada pripadnika mađarske zajednice koja živi u Vojvodini”, naveo je on.
– Treba se zahvaliti inicijatoru ovog programa, Ištvanu Pastoru, bez čijeg vođstva ništa od ovoga ne bi bilo moguće. Njegov budan, strog, ali ohrabrujući pogled je i dalje sa nama na ovom putu. Zahvaljujem se Balintu Pastoru, koji nastavlja putem ovog nasleđa sa istom tom odlučnošću, kao i što se zahvaljujem i svim kolegama koji su posvetili deceniju svog života u službi svojim sunarodnicima.
I zahvaljujemo se Srbiji što je omogućila da se ovaj program ostvari, videći ga ne kao pretnju, već kao priliku za jačanje prijateljstva između srpskog i mađarskog naroda, rekao je Levente Mađar.
EKONOMSKI I DRUŠTVENI UTICAJI
Rezultati i uticaji programa mogu se sumirati na sledeći način. Aktivnosti fondacije „Prosperitati” bile su očigledne u jednom širokom sistemu podrške tokom protekle decenije: privredni akteri u poljoprivredi, industriji i turizmu bili su u mogućnosti da realizuju značajne investicije uz manje učešće. Iako su glavni korisnici bili mali poljoprivredni proizvođači, i veliki industrijski akteri su ulagali resurse koji su ih na regionalnom nivou doveli u vodeće pozicije na tržištu.
Međutim, ni društveni uticaj konkursa se ne mogu ignorisati: pored podsticaja ekonomije, program je takođe pomogao mladim porodicama da stvore domove, pokrenu preduzeća i kupe zemljište, čime je proširio ekonomsku bazu u mađarskom vlasništvu u Vojvodini, odnosno postavio je zajednicu u celini u povoljniji položaj.
Uspesi postignuti u pogledu vizije i opstanka su možda najvažniji: podrška je pružila novu perspektivu lokalnom stanovništvu, zahvaljujući kojoj je bilo moguće smanjiti emigraciju uzrokovanu nezaposlenošću i izgraditi jednu samouverenu i ka budućnosti orijentisanu zajednicu. Ištvan Pastor, koji je igrao ključnu ulogu u sprovođenju prve strategije, rekao je u julu 2021. godine: „Istorija Prosperitatija dokazuje da možemo stvoriti okvir koji nosi šansu, kao i mogućnost obnove i izgradnje budućnosti. Ovaj okvir za obnovu je potpomognut podrškom vlade Mađarske, ali spremnost za prihvatanje, koja postoji u našem narodu, takođe je bila od izuzetne važnosti za ovu obnovu. Uspeli smo da proširimo paletu programa Prosperitatija uvođenjem ne samo same finansijske podrške, već i intelektualne podrške, pri čemu se u značajnom delu ne radi o novcu, već o znanju, organizaciji i nameri da se držimo jedni drugih, kao i o izgradnji partnerstva i ozbiljnosti”.
Fondacija „Prosperitati” je radila pod rukovodstvom Balinta Juhasa, upravitelja, do kraja aprila 2024. godine, a od tada Zita Nađ vodi ovu fondaciju.
NASTAVAK JE NA DOHVAT RUKE
Druga regionalna i privredna strategija razvoja vojvođanskih Mađara biće završena i objavljena ove nedelje. Nacrt će biti dostupan na veb-sajtovima SVM-a i Fondacije „Prosperitati”, a zatim će se početi sa konsultacijama šire javnosti: tokom ovih javnih rasprava, u nekoliko naselja će se dati prilika za formulaciju mišljenja i predloga. Cilj je da se dati komentari uvrste u ovaj dokument i da se do druge polovine januara izradi konačna verzija nove strategije privrednog razvoja. Ovaj dokument, koji će obuhvatiti period od 2026. do 2033. godine, očuvaće već dokazane elemente prve strategije, ali je istovremeno proširuje novim stubovima, kao što su mere za povratak onih koji žive u inostranstvu i intenzivnija podrška zaposlenima.
Nyitókép: MTI/Arhivski snimak
