Hajnal Jenő (Fotó: Molnár Edvárd)
Skupština Srbije je pre deset dana prihvatila predlog zakona o izmenama koje se odnose na nacionalne savete. Sa izglasavanjem ovih izmena zakona Skupština je prihvatila i izmene o korišćenju zvaničnih jezika i pisma, kao i o izvodima iz matičnih knjiga rođenih. O ovim izmenama je za naš list dao izjavu mgr. Jene Hajnal, predsednik Mađarskog Nacionalnog Saveta.
U kojoj meri su uticale, na donošenje zakona, primedbe koje su nacionalni saveti sugerisali posle sedmodnevne rasprave?
-U značajnoj meri, zahvaljujući sastanku sa premijerkom Anom Brnabić i nadležnom ministarstvu sa koordinatorima nacionalnih saveta, pre usvajanja izmene zakona od strane Skupštine, kao i predlozima od strane Vojvođanskog Mađarskog Saveza, koji su takođe prihvaćeni.
U odnosu na dosadašnje zakone, koje promene su najznačajnije?
-Nacionalni saveti se ne definišu kao ,,ne državni organi“, već kao organizacije sa pravom na samoopredeljenje. Sa definicijom da su članovi nacionalnog saveta obavezni da prisustvuju u radu nacionalnog saveta, u odnosu na dosadašnju praksu, jača njihov javni i korporativni status.
Članstvo u odboru je i dalje inkompatibilno sa članstvom u političkim partijama, naročito sa partijskim funkcijama. Dok su funkcije u nacionalnima savetima inkompatibilone sa rukovodećim funkcijama u bilo kojoj partiji. Jedan od značajnijih postignutih rezultata je da članstvo u nacionalnim savetima ne isključuje funkcije u rukovođenju u institucijama suosnivača koje su od značaja. Zahvaljujući tome, one osobe, koje su na čelu nekih važnih institucija nacionalnih saveta, koji najviše mogu da učine u korist kulture, obrazovanja, informisanja i službenog korišćenja jezika, mogu u isto vreme da budu članovi nacionalnih saveta. I sudbina budžeta nacionalnih saveta se povoljno oformila, jer ni u slučaju da se nacionalni savet rasformira, stečena imovina koja je donirana od strane matične države kao i iz drugih izvora naće pripasti državi, već organizacijama koje služe određene zajednice manjina, koje će nacionalni savet odrediti. U obrazovanju je novina da su nacionalni saveti stekli pravo da imenuju tri člana školskog odbora. Na polju kulture smo postigli to da možemo sačuvati našu mrežu kulturnih institucija i pravo na rukovođenje nacionalnih saveta u tim institucijama. Sumiranje: ne smanjuju se prava nacionalnih saveta, a državni nadzor nam raste u toj meri u kojoj to očekuje od nas rad javnih servisa, da možemo sa pažnjom da pratimo.
Sa gledišta mađarske zajednice, šta bi izdvojili da je najbitnija izmena? Da li su nam prava uskraćena ili sasvim suprotno?
-U odnosu na Mađarski Nacionalni Savet, nisu nam prava uskraćena, i ubuduće će nam biti data prava za uspešan rad. Na primer, ubuduće će nacionalni savet moći da predloži ministarstvu obrazovanja da se priznaju neke stečene diplome u obrazovanju u matičnoj državi. Sa tim će se pružati mogućnost za sticanje licence profesorima iz maternjeg jezika. Takođe možemo predložiti ministarstvu priznavanje poena stečenih na nekim takmičenjima u matičnoj državi i inostranstvu. Zatim nacionalni savet može da predloži koji će biti zakoni koji će se prevoditi i na mađarski jezik.
Šta će se menjati na polju upisa na izbornu listu manjina, u osvežavanju liste?
-Manjinsku posebnu izbornu listu osvežava nadležni državni organ na dnevnom nivou, sastavljajući ga sa opštom izbornom listom. Nadamo se da će se ovim otkloniti nedostaci koji su primećeni 2014. godine. Nedostatke biračkih spiskova zakon strogo kažnjava.
Šta znamo o datumu raspisivanja izbora za nacionalne savete?
-Nadležno ministarstvo je više puta nagovestilo da se izbori za nacionalne savete moraju obaviti do početka novembra. To znači da izbore moramo raspisati najranije krajem jula ili početkom avgusta.
Od svih izmena zakona koja su doneta koji smatrate najvažnijim?
-Ostvarili su nam se stari snovi sa donošenjem ovih zakona, naime pojednostavljuje se i proporcionalno zapošljavanje, upisivanje na izborne liste sa tim što smo u mogućnosti da nacionalnu pripadnost slobodno možemo izreći, što u budućnosti može značiti najvažnije sredstvo u pozitivnoj diskriminaciji u odnosu na nacionalne zajednice. Za to služi uvođenje izmene zakona o izvodima iz knjige rođenih. Druga značajna izmena se odnosi na službenu upotrebu jezika, koji se neće ograničiti na lokalnu samoupravu već će se i na nižim nivoima ostvarivati-u naseljima. U tim naseljima će se omogućiti da se nazivi ulica, ustanova, uskoro mogu istaći i na mađarskom jeziku, u skladu sa izmenama zakona o službenoj upotrebi jezika.
